سوپاپ موتورسیکلت
موتورسیکلت اجزای مختلفی دارد و برای حرکت یک سری فرآیند باید رخ دهد تا حرکت صورت گیرد. یکی از اجزای مهم موتور، سوپاپ موتورسیکلت می باشد که هوا را وارد سیلندر می کنند و سپس در هنگام احتراق بسته می شوند و در نتیجه گازهای ناشی از سوخت بنزین را به بیرون هدایت می کند. سوپاپ قطعه ای در سر سیلندر می باشد و همچنین در سر سیلندر فنر های سوپاپ، گیت سوپاپ و کاسه نمد سوپاپ نیز وجود دارند که هر کدام نقشی در حرکت موتورسیکلت دارند.
در این مقاله به مبحث سوپاپ موتورسیکلت خواهیم پرداخت و طریقه عملکرد و انواع آن را توضیح خواهیم داد. در صورت علاقه می توانید مطلب گیربکس موتورسیکلت را نیز مطالعه کنید.
سوپاپ چیست؟
همانطور که گفته شد کار اصلی سوپاپ ها وارد کردن هوا به سیلندر می باشد و سپس در مرحله احتراق بسته می شوند و گازهای ناشی از سوخت بنزین را خارج می سازند.
هر سیلندر از یک سوپاپ هوا و یک سوپاپ دود حداقل بهره برده است. سوپاپ موتورسیکلت با قطعه ای به نام میل بادامکی زمان بندی آن تنظیم می‌شود. به طور کلی با میل بادامک می توان باز و بسته شدن سوپاپ ها و زمان آن را معین نمود.
این قطعه از آلیاژ فولادی مخصوصی ساخته خواهد شد که ترکیبی از کروم، نیکل، سیلیس و مقدار کمی فلزات دیگر می باشد. در موتورسیکلت های مدرن از تعداد سوپاپ بیشتری استفاده می شود و سوخت کمتری نیز نسبت به موتورهای قدیمی دیگر دارند.
اجزای سوپاپ موتورسیکلت
سوپاپ چندین اجزا دارد که برای عملکرد خوب موتور نصب شده اند و حتما باید سالم باشند. این اجزا عبارتند از:
ساق و بشقابک سوپاپ
قسمت استوانه ای و باریک سوپاپ را ساق سوپاپ و قسمت پهن و دایره ای شکل آن را بشقابک سوپاپ می گویند که در قسمت سیت یا نشیمنگاه سوپاپ قرار می گیرد. بشقابک سوپاپ بدید به گونه ای باشد که درزی بین خود سوپاپ و بشقابک وجود نداشته باشد. ساق سوپاپ در قطعه به نام گیت حرکت می کند.
گیت سوپاپ
راهنمای سوپاپ را گیت یا کلید می گویند که همانطور که گفته شد ساق سوپاپ در آن به صورت رفت و برگشت حرکت می کند. گیت کمک می کند تا سوپاپ فقط حرکت رفت و برگشت داشته باشد و هیچ گونه حرکت عرضی و جانبی انجام ندهد.
کاسه نمد سوپاپ موتورسیکلت
کاسه نمد که به آن لاستیک گیت نیز گفته می شود از نفود روعن به داخل گیت جلوگیری می کند و از روغن سوزی درون محفظه انفجار جلوگیری می نماید
خار سوپاپ موتورسیکلت
سوپاپ های موتورسیکلت هر کدام به طور جداگانه دو عدد خار دارند که به صورت نیمه حلقه یا نیم دایره هستند. با بیرون کشیدن خار سوپاپ می توان فنر سوپاپ را شل کرده و قطعات سوپاپ را خارج کرد. در ابتدا قطعه ای دایره شکل (پولکی سوپاپ) وجود دارد که نگه دارنده خار سوپاپ است.
فنر سوپاپ
همانند خار، فنر سوپاپ نیز دو عدد می باشد که شامل یک فنر بزرگ و یک فنر کوچک می باشد. نحوه قرار گیری آن نیز به این صورت است که فنر کوچک درون فنر بزرگ قرار دارد. بعد از خارج کردن فنرها، سوپاپ موتورسیکلت به راحتی خارج می شود.
لازم به ذکر است این فنرها واشر تیز دارند که واشر بزرگتر برای فنر بزرگتر و واشر کوچکتر برای فنر کوچکتر است. این واشر ها تکیه گاه فنرهای سوپاپ هستند و از ارتباط مستقیم سیلندر با فنرها جلوگیری می کنند تا دچار خوردگی و سائیدگی نشوند. واشرها از جنس فولاد سخت می باشند و در زیر فنرهای سوپاپ قرار داده می شوند.
انواع سوپاپ موتورسیکلت
سوپاپ ها دو نوع دارند که شامل سوپاپ هوا و سوپاپ دود می شود که هر کدام عملکرد مختلفی دارند.
سوپاپ هوا
این نوع سوپاپ هوا را وارد سیلندر می کند و در دمای پایین می تواند کار کند همچنین این سوپاپ از سوپاپ دود از نظر اندازه بزرگتر می باشد و نرم‌تر نیز می باشد. این نوع سوپاپ در جهت کاربراتور نصب می شود.
سوپاپ دود
برای خارج کردن دود این سوپاپ مناسب است و همانطور که گفته شد از سوپاپ هوا کوچکتر است و سفت تر نیز می باشد. این سوپاپ دود حاصل از احتراق را بت لوله اگزوز خارج می سازد و در سمت اگزوز موتورسیکلت قرار دارد.
چگونگی ساخت سوپاپ موتورسیکلت
این قطعه در قالب‌های مخصوص به روش آهنگری ساخته می شود و با سنگ زدن ساخت قطعه به پایان می رسد. سوپاپ ها باید به گونه ای باشند که بتوانند حرارت زیاد را تحمل نمایند و حرارت خود را به بدنه سرسیلندر به راحتی هدایت کنند. سوپاپی خوب می باشد که حرارت زیاد موجب سوختگی و ایجاد خوردگی نشود. همچنین باید مقاوم در برابر ضربه و سائیدگی باید باشد.
به همین منظور از آلیاژی ترکیبی این قطعه ساخته می شود تا دچار شکستگی، زنگ زدگی، فرسودگی و تاب برداشتن نشود. لازم به ذکر است سوپاپ های هوا (تنفس) از سوپاپ های دود خنک تر هستند و کمتر دچار فرسودگی و زنگ زدگی خواهند شد. در داخل سوپاپ ها جیوه و سدیم نیز قرار دارد که به انتقال حرارت و همچنین جلوگیری از ذوب شدگی و کج شدگی کمک خواهد کرد.
نکات مهم
در صورتی که سوپاپ موتورسیکلت دچار آسیب شود قدرت و شتاب موتور کاهش چشمگیری خواهد داشت و همچنین مصرف سوخت موتور نیز افزایش میابد.
سوپاپ های هوا به دلیل ورود هوا تمیز و خنک تر آسیب کمتری رخ می دهد و در سوپاپ های دود به دلیل هوا گرم و همچنین دود زیاد صدمه بیشتری ممکن است ایجاد شود.
چگونه مطلع شویم سوپاپ موتورسیکلت خراب است؟
از جمله اختلال هایی که ممکن است در هنگام خرابی سوپاپ بروز پیدا کند عبارتند از:
- عدم روانکاری
- سختی حرکت و گرفتن ساقه دریچه
- گرم شدن بیش از حد تابه
- گرم شدن بیش از حد نشیمن
آب بندی سوپاپ ها
در صورت خرابی سوپاپ ها باید سوپاپ جدید جایگزین نمود. ای نقطه به دلیل نو بودن در ابتدا باید آب بندی شود. به طور کلی وقتی سوپاپ بسته باشد نباید هوا از آن خارج شود. برای آب بندی بهتر است سرسیلندر و سوپاپ های نو را توسط یک تراشکار، تراشکاری کنید و آب بندی شده تحویل بگیرید.
لازم به ذکر است خود صاحب موتورسیکلت نیز می تواند با روغن سنباده و آچار لاستیک سوپاپ آب بندی را انجام دهد.
کلام آخر
موتورسیکلت اجزای مختلفی دارد که هر کدام عملکردهای مختلفی دارند. سوپاپ موتورسیکلت نیز یکی از این اجزا می باشد که بین سیلندر و سرسیلندر فاصله ایجاد می کند. این قطعه دو نوع سوپاپ هوا و سوپاپ دود دارد که با سوپاپ هوا، هوا را وارد سیلندر می کند و سپس بعد از احتراق دود را با سوپاپ دود خارج می سازد.
همچنین قطعه سوپاپ موتورسیکلت خود از قطعات دیگری نظیر ساق و بشقابک سوپاپ، گیت سوپاپ، کاسه نمد سوپاپ، فنر سوپاپ و واشر سوپاپ تشکیل شده است که هر کدام کارایی خاصی دارند. جنس این قطعه از آلیاژی مخصوص می باشد و از ترکیب کروم، نیکل، سیلیس و کمی فلزات دیگر ساخته می شود و به راحتی در کنار سیلندر که از جنس آلومینیوم می باشد قرار می گیرد.
