شاتون موتورسیکلت چیست؟
شاتون قطعه ای در موتورسیکلت می باشد که به پیستون متصل است و با کمک پین لنگ بر روی میل لنگ موتورسیکلت نصب شده است. این قطعه نیروی گرفته شده از پیستون را به میل لنگ می رسد و سپس میل لنگ به صورت مستقیم یا غیر مستقیم این نیرو را به دیگر قطعات می رساند. البته نیرو وارده به صورت دورانی انتقال پیدا می کند. در این مقاله به تعریف شاتون موتورسیکلت و اجزای آن خواهیم پرداخت. با نمایندگی هوندا همراه باشید.
شاتون موتورسیکلت چیست؟
شاتون موتورسیکلت قطعه ای در موتور می باشد که نیروی حاصله از پیستون را به میل لنگ می رساند. این قطعه توسط پین لنگ به میلنگ که قطعه ای استوانه ای با دو محور است متصل می شود و نیروی به دست آمده را به قسمت های دیگر منتقل می کند. این قطعه از آلیاژ سخت آلومینیوم، چدن یا فولاد سخت می باشد که مقاومت بالایی دارد و در اثر نوسانات تحمل آنها زیاد است. جنس شاتون به عوامل مختلفی نظیر حجم سیلندر، تعداد سیلندرها، وزن، قدرت پیشران و … بستگی دارد.
از جمله اجزای شاتون می توان به موارد زیر اشاره کرد.
شاتون متشکل از دو سر و یک ساقه می باشد که سرهای آن اندازه های مختلفی دارند و سر کوچک به پیستون و سر بزرگتر به میل لنگ متصل می شود. سر کوچک یکدست می باشد اما سر بزرگ دو تکه است که با پیچ و مهره متصل شده است. سر کوچک تشکیل دهنده یاتاقان است که انگشتی پیستون از آن عبور می کند. همچنین یک بوش از جنس برنج یا مس نیز در یاتاقان وجود دارد که با پین پیستون در تماس است.
سر بزرگتر شاتون موتورسیکلت یک یاتقان دو تکه دارد که قابل تحرک است و با کمک پین لنگ به میل لنگ متصل شده است.نیمه بالایی یاتاقان به صورت یکدست با ساقه می باشد و نیمه پایینی با پیچ و مهره به یاتاقان متصل شده است. سر بزرگ شاتون نیز دارای بوش است که به صورت نیمه قرار دارد و از سایش و فرسودگی در اثر اصطکاک می کاهد.
کاربرد شاتون موتورسیکلت
شاتون توسط قطعه گژنپین به پیستون متصل است و نیرویی که در هنگام بالا و پایین رفتن پیستون تولید می شود از گژنپین به شاتون و از طریق شاتون به میل لنگ وارد می شود و میل لنگ نیروی وارده را به صورت دورانی به دیگر قسمت های موتورسیکلت منتقل می کند.
انواع شاتون
شاتون انواع مختلفی دارد که در ادامه به چند نمونه خواهیم پرداخت.
شاتون سدیمی
شاتون سدیمی همانطور که از نامش پیداست حاوی نمک و سدیم می باشد و برای قدرت های تولیدی کم مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که این قطعه بیش از اندازه داغ شد به وسیله روانکاری روغن می توان آن را خنک نمود. نمک موجود در این قطعه گرمای زیادی را دفع می کند و موجب خنک شدن شاتون خواهد شد.
شاتون بلند
در موتورسیکلت هایی که ارتفاع سیلندر آنها از انجین های معمولی بیشتر باشد از این نوع شاتون استفاده می شود و قدرت بالایی را تولید می نماید. این موضوع موجب رفتن پیستون به بالاترین حد خود می شود و در نتیجه سوخت تراکم بیشتری خواهد داشت. دور موتور در این موتورها پایین است و بیشتر در موتورسیکلت های کراس، تریل، دو منظوره ورزشی، شکاری و موتورسیکلت های آفرودی و درون شهری از این شاتون ها بهره می برند که به دلیل افزایش قدرت موتور می باشد.
شاتون کوتاه
موتورسیکلت های اسپرت و نیمه اسپرت مجهز به شاتون های کوتاه هستند که نمادی از سرعت است. به طور کلی سرعت صفر تا صد در موتورسیکلت در زمان کوتاه پر خواهد شد.
شاتون زدن یعنی چه؟
یک اصطلاح می باشد که وقتی بین شاتون و میل لنگ یا پین لنگ خلاصی ایجاد شود رخ می دهد و سر و صدای زیادی ایجاد می نماید و نیروی وارده به میل لنگ را کمی کاهش می دهد.
در هنگامی که شاتون زده می شود در دورهای آرام و در زمانی که به موتورسیکلت گاز داده نمی شود صدای تق تق به گوش می رسد و در هنگام افزایش دور و گاز دادن صدا قطع می شود و اصطلاحا گفته می شود که موتورسیکلت شاتون زده است.
تعویض شاتون موتورسیکلت
بعد از شاتون زدن باید حتما قطعه جدیدی جایگزین شود. که قطعه شاتون متشکل از شاتون، ساچمه و پین لنگ است که به طور کامل فروخته می شود. به دلیل دقت بالایی که در تعویض این قطعه باید لحاظ شود باید توسط تراشکار و دستگاه ها خاص انجام گیرد. در صورتی خراب بستن شاتون مشکلات دیگری ایجاد خواهد شد.
روغن موتور و شاتون موتورسیکلت
اگر روانکاری انجین موتورسیکلت به درستی صورت نگیرد قطعاتی چون شاتون دچار آسیب و خرابی خواهند شد. همچنین استفاده از روغن های نامناسب نیز به جای کم نمودن اصطکاک، منجر به بیشتر شدن آن خواهند شد. وقتی اصطکاک بین قطعات افزایش پیدا می کند و دمای شاتون افزایش پیدا می کند، آیت قطعه ذوب می شود و حرارت بالا موجب نرم شدن شاتون خواهد شد و در صورت ایجاد فشار به انجین، این قطعه دچار خم شدگی و کاهش طول می شود. در نتیجه مراحل مکش، تراکم، احتراق و تخلیه در سیلندر به درستی انجام نمی شود و موتورسیکلت خاموش می شود.
جمع بندی نهایی
موتورسیکلت دارای قطعه به نام شاتون می باشد که نیروی تولید شده توسط پیستون سیلندر را به میل لنگ می رساند و میل لنگ نیرو را به صورت دورانی به قطعات دیگر منتقل می کند. این قطعه از جنس سخت و محکمی است تا در اثر حرارت زیاد ذوب نشود. شاتون موتورسیکلت انواع مختلفی دارد که می توان به شاتون بلند، شاتون کوتاه، شاتون سدیمی و … اشاره نمود که هر کدام کاربرد خاصی دارند.
