چگونگی عملکرد سیستم خنک کننده موتورسیکلت
تمامی موتورسیکلت های بنزین برای خنک شدن نیازمند سیستم خنک کننده می باشند تا موتور و انجین موتورسیکلت عملکرد بهتری داشته باشد. وقتی موتورسیکلتی حرکت می کند و احتراق صورت می گیرد گرمای زیادی ایجاد می شود که این گرما باید به گونه ای خنک شود تا کارایی موتور مطلوب باشد. همچنین خنک شدن موتور از بروز مشکل در بقیه قطعات نیز جلوگیری خواهد کرد. در این مقاله به انواع سیستم خنک کننده موتورسیکلت و کارآیی آن می پردازیم. با ما همراه باشید.
سیستم خنک کننده موتورسیکلت
همانطور که گفته شد برای کاهش گرمای موتور در هنگام کار باید از سیستم خنک کننده بهره برد و بر روی هر موتورسیکلتی این سیستم نصب شده است تا موتور و اجزای جانبی آن را خنک کند. برای کاهش گرما موتور دو سیستم خنک کننده آبی و خنک کننده هوایی مورد استفاده قرار می گیرد. در موتورسیکلت ها از سیستم هوا خنک استفاده می شود که در گذشته در اتومبیل های قدیمی، موتور ملخی هواپیما استفاده می شد. این سیستم های خنک کننده طراحی ساده ای دارند و در نتیجه در طراحی آن از هزینه کمتری استفاده شده است.
در این نوع سیستم ها از پره و فن استفاده شده است و این در صورتی است که در سیستم خنک کننده آب -خنک از رادیاتور، واتر پمپ، شلنگ های رابط و منبع انبساط استفاده می شود که موجب هزینه بالاتر خواهد بود.
سیستم هوا خنک در موتورسیکلت
همانطور که گفته شد سیستم هوا-خنک در موتورسیکلت ها کاربرد دارد. این سیستم به دو صورت تخت و V شکل طراحی و تولید می شود و در نتیجه فاصله بین سیلندرها نیز با طراحی سیستم های خنک کننده افزایش میابد. به این صورت که بین هر دو سیلندر باید به میزان شعاع سیلندر فاصله ایجاد شود تا هوا در بین آنها جریان پیدا کند و به راحتی خنک شوند.
هر سیلندر در کنار خود پره هایی دارد که سطح تماس هوا با سیلندر را افزایش می دهد و در نتیجه موجب راحت تر شدن انتقال حرارت می شود. سیستم خنک کننده هوا-خنک با استفاده از فن، هوا را متراکم می کند. فن در یک محفظه تعبیه شده است تا هوای خنکی که متراکم شده است را آزاد کند و قطعاتی که باید خنک شوند را در زمان کوتاه خنک کند. این سیستم خنک کننده در کنار خنک کردن سیلندرها باید، خنک کننده روغن را پوشش دهد و هوای خنک را وارد رادیاتور روغن می کند.
خنک کردن سرسیلندر موتورسیکلت
سرسیلندر یکی از قسمت های موتور می باشد که باید به خوبی خنک شود.درون سیلندر انفجار رخ می دهد و گرمای این احتراق به سر سیلندر می رسد و موجب گرم شدن آن می شود. همچنین وجود کربن بر روی اجزای سر سیلندر که رسانای خوبی در برابر گرما نمی باشد منجر به کاهش انتقال حرارت می شود. برای انتقال حرارت در سرسیلندر باید از پره‌های عمیقی استفاده نمود تا با سطح تماس بیشتر انتقال گرما و حرارت بیشتر شود.
سیستم خنک سازی با مایعات
اصول اولیه این کار همانند سیستم خنک کننده هوا-خنک می باشد ولی در کارکرد آن تفاوتی وجود دارد. در موتورسیکلت هایی که با مایعات خنک می شوند باله وجود ندارد و دارای رادیاتور هستند. رادیاتورها در جلوی بلوک موتور نصب می شوند و بسیار پیچیده هستند. سیستم خنک کننده با مایعات برای دماهای شدید مناسب می باشد و همانطور که گفته شد به جای باله در خارج از مسیرهایی با نام جلیقه آبی استفاده می شود.
این مسیرها در داخل موتور و اطراف سیلندر قرار می گیرند و به یک رادیاتور و یک مخزن متصل می باشند. بعد از گردش پمپ آب، محلول آب یا ضد یخ از اطراف موتور با مسیر عبور کرده و به رادیاتور می رود و دوباره وارد موتور خواهد شد. در هنگام گردش رادیاتور محلول خنک کننده از صفحات کوچک عبور می کند و به وسیله باد خنک می شود. مکررا ماده خنک وارد موتور شده و قطعات موتور را خنک می نماید.
ترموستات وظیفه سنجش دمای موتور را بر عهده دارد و در صورت یالا بودن دما موتور مایع خنک کننده را به داخل موتور هدایت می کند.
نکته
لازم به ذکر است یک فن کمکی توسط رادیاتور وجود دارد که در صورتی که موتور با مایعات خنک نشود شروع به کار می کند. همچنین یک مخزن نیز وجود دارد که در صورت نیاز رادیاتور خنک کننده اضافی را درون خود جای می دهد.
در این سیستم خنک سازی از آی و ضدیخ به طور مساوی استفاده می شود. زیرا ضد یخ تحمل بیشتری در دماهای یخ زدگی و بسیار گرم دارد. استفاده از آب معمولی موجب گرم شدن بیشتر موتور می شود.
مزایای سیستم خنک کننده هوا -خنک
همانطور که در توضیح این سیستم خنک کننده نیز گفته شد سیستم ساده ای دارد و مهم ترین قسمت آن پره ها می باشد. که بدون هیچ نشتی از قطعات کمتری بهره برده است و در نتیجه از قیمت پایین تری نسبت به نمونه دیگر برخوردار می باشد.
بعد از روشن کردن موتور به دلیل داشتن سیستمی ساده سریع گرم می شود و نیازی به انتظار برای گردش مایع خنک کننده نیست.
معایب سیستم خنک کننده
این سیستم نسبت به سیستم خنک کننده آبی عملکرد کمی دارد و می توان گفت امکان داغ شدن موتور بیش از حد وجود دارد. همچنین در صورت شکستگی باله ها، تعمیر آن پیچیده می باشد. وجود تراشه نگران کننده نمی باشد ولی ضربه یا افتادن شدید با چند باله شکسته نشانگر تعویض سرسیلندر یا پوشش سیلندر می باشد.
مزایای سیستم خنک کننده آب-خنک
خنک کننده آب بیشتر با تنظیم دمای موتورسیکلت کار می کند و از گرم شدن بیش از اندازه موتورسیکلت راکب را مطمئن کند.
معایب سیستم خنک کننده مایع
این سیستم خنک کننده از قطعات زیادی تشکیل شده است و بسیار پیچیده است. سطح مایع را باید بیشتر از مقدار گفته شده پر نمود و در صورت فراموش کردن ریختن مایع خنک کننده موتور بیش از اندازه گرم شده و مشکلاتی ایجاد می کند.
در صورت بروز نشتی تشخیص مکان آن دشوار می باشد.
علل خرابی سیستم خنک کننده
وفای موتورسیکلتی بسیار گرم شود باید آن را بررسی کرد و از جمله علل خرابی این سیستم می توان به موارد زیر اشاره کرد.
اگر در سیستم هوا خنک چندین باله شکسته شده باشند موتور بیش از حد گرم می شود. همچنین پایین بودن مایع خنک کننده نیز موجب گرم شدن بیش از اندازه موتور می شود.
همچنین روغن موتور نیز موجب داغ شدن موتور خواهد شد. به این صورت که اگر سیستم خنک کننده چه سیستم هوا خنک و چه سیستم آب خنک هیچ مشکلی نداشته باشند ولی روغن کافی در مخزن وجود نداشته باشد، گرما موتور بیشتر می شود و در نتیجه انفجار رخ می دهد. روانکاری روغن برای خنک کردن موتور نیز کارآمد می باشد و دمای موتور را پایین می آورد.
دورهای بالا یا دور آرام بالا منجر به گرم شدن موتور خواهد شد و به این معنی است که موتور کارکرد اضافه دارد.
نتیجه گیری
موتورسیکلت ها برای خنک کردن موتور نیازمند به سیستم خنک کننده می باشد و دو نوع سیستم خنک کننده وجود دارد که شامل سیستم هوا خنک و سیستم آب خنک می باشد. سیستم هوا خنک از دو قسمت پره و فن تشکیل شده است حال آنکه سیستم آب خنک سیستم پیچیده ای دارد و از رادیاتور، شلنگ های رابط، واتر پمپ و منبع انبساط تشکیل شده است.
در موتورسیکلت ها بیشتر از سیستم هوا خنک بهره می برند. زیرا بسیار ساده هستند و عملکرد خوبی دارند. البته اگر باله های آن شکسته شود تعمیر آن کار سخت و پیچیده ای است. همچنین این سیستم خنک کننده موتورسیکلت از قیمت ارزان‌تری نسبت به سیستم آب خنک برخوردار است.
