گیربکس موتورسیکلت
موتورسیکلت ها طرفداران بیشتری نسبت به خودرو دارند خصوصا در فصل تابستان خرید موتورسیکلت به اوج خود خواهد رسید. در این مقاله به یکی از اجزای موتورسیکلت به نام گیربکس موتورسیکلت صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.
موتورسیکلت از وسایل نقلیه عمومی می باشد که بر روی دو چرخ کار می کند البته مدل های دیگر سه چرخ، چهار چرخ و شش چرخ نیز وجود دارد که هر کدام کارایی و کاربرد خود را دارند. موتورها در انواع و کلاس های مختلفی تولید شده اند که شامل موتورهای مسابقه، موتورهای شهری، موتورهای اسکوتر، موتورهای مسافرتی، موتورهای تفریحی کروزر، موتور گازی و … تولید شده اند و بیشترین تولید کنندگان موتور شرکت های هوندا، یاماها، سوزوکی و کاوازاکی می باشند که در چندین سال اخیر موتورهای پیشرفته ای را تولید و روانه بازار نموده اند.
این موتورهای دارای اجزا مختلفی هستند و از سر هم بندی بدنه، موتور یا انجین، لوله اگزوز، سیلندر، سوپاپ، گیربکس موتورسیکلت و … ساخته می شوند.
گیربکس موتورسیکلت چیست؟
گیربکس به قطعه ای گفته می شود که نیروی گشتاور موتور را به چرخ ها منتقل می کند و در نتیجه راننده می تواند سرعت موتورسیکلت را کنترل نماید. هر موتور دارای یک گیربکس می باشد و انواع مختلفی دارد. گیربکس موتورسیکلت های هوندا کلیک و اسکوترهای دیگر راحت تر می باشند. به طور کلی گیربکس دو هدف اصلی دارد که شامل موارد زیر می باشد.
اجازه می دهد تا موتورسیکلت بدون چرخ در زمانی که وسیله نقلیه در حال استراحت است بچرخد.
سرعت موتور را در محدوده صحیح مربوط به سرعت خودرو حفظ می کند.
موتورهای احتراق داخلی باند قدرت نسبتا باریکی دارند و اگر دور موتور خیلی زیاد یا خیلی کم باشد قدرت و راندمان بهینه ای موتورسیکلت نخواهد داشت. گیربکس دنده های متعددی دارد و دور موتور را به صورت مناسبی نگه خواهد داشت و با افزایش دنده دور موتور نیز افزایش میابد.
قطعات گیربکس موتورسیکلت
گیربکس قطعات داخلی و خارجی زیادی دارد که به چند نمونه اشاره می کنیم.
یاتاقان ها: یاتاقان ها در موتور بیرونی یا جعبه انتقال فشار قرار دارد و اجازه چرخش درست را به شفت های گیربکس می دهد.
دنده ها: گیربکس موتورسیکلت سه نوع دنده ثابت، آزاد و کشویی دارد. هر جعبه دنده شش سرعته، ۱۲ دنده دارد.
دنده ثابت یکی از انواع دنده است که بخشی از محور اصلی می باشد که یا قفل می شود یا به همان سرعت می چرخد.
دنده آزاد از شفت اصلی یا میل جلو به صورت مستقل می چرخد و برآمدگی یا شکاف هایی در طرفین خود دارند تا بتوانند چرخ دنده همسایه را درگیر کنند.
دنده لغزنده (کشویی) با محورهای اصلی یا شمارنده می چرخند و به صورت افقی بر روی شفت قابلیت حرکت دارند. این چرخ دنده ها همانطور که می لغزند تا با دنده آزاد همسایه درگیر شوند، چرخ دنده آزاد را به صورت موقتی ثابت نگه می دارد.
شاخک تعویض: این شاخک ها حرکت افقی چرخ دنده های کشویی را کنترل می نمایند.
شیفت درام: برای کنترل حرکت شاخک های تعویض شیفت درام کاربرد دارد.
اتصال دنده: توسط اتصال دنده انتخابگر دنده کنترل شده با پا به درام تعویض دنده متصل خواهد شد.
چگونگی عملکرد گیربکس موتورسیکلت
برای درک بیشتر کلاچ گیربکس مهم می باشد و اکثرا در موتورسیکلت ها از گیربکس دستی استفاده می شود. کلاچ نقطه اتصال گیربکس و موتور می باشد. کلاچ دستی صفحات زیادی دارد و به طور همیشگی به موتور یا گیربکس دنده می شود. همچنین فنرهای بسته کلاچ موجب به هم فشردگی صفحات می شوند و درگیری ایجاد خواهند کرد. در هنگام کشیدن دسته کلاچ فشار فنر آزاد می شود و موتور می تواند آزادنه از گیربکس بچرخد.
دنده گیربکس
گیربکس موتورسیکلت دنده متوالی دارد که دور زدن دنده ها در یک گیربکس متوالی غیر قابل انجام است بر عکس خودرو دنده الگویی H دارد. دنده خنثی با نیم کلیک بین دنده ۱ و دنده ۲ می باشد. وقتی حالت خنثی فعال می شود الگوی شیفت به صورت یک پایین چهار یا پنج بالا می باشد و همچنین در برخی انتقال ها به یک بالو، چهار یا پنج پایین به صورت معکوس عمل خواهد کرد.
یک شفت ورودی و یک شفت خروجی در داخل جعبه دنده وجود دارد که شفت ورودی به موتور متصل است و شفت خروجی به چرخ ها متصل هستند. چندین چرخ دنده بر روی شفت ها قرار دارند که به صورت مشبک ثابت هستند. چرخ دنده هایی هستند که به دنده چنگکی معروف هستند و توسط یک اسپلاین به شفت متصل و ثابت می شوند. این ثبات به آنها اجازه لغزش می دهد و در چرخ دهنده های دیگر قفل خواهد شد. شاخک های شیفت متصل به شیفت درام لغزش چرخ دهنده ها را کنترل می نماید.
انواع گیربکس موتورسیکلت
گیربکس ها سه نوع دستی، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک دارد.
اکثر موتورهای اسکوتر از گیربکس اتوماتیک بهره برده اند. در گیربکس های اتوماتیک، مایع گیربکس تحت فشار، سوپاپ ها و شیر برقی برای تعویض دنده استفاده خواهد شد. این گیربکس ها به جای کلاچ از مبدل گشتاور استفاده می نمایند.
از کجا بفهمیم گیربکس خراب شده است؟
گیربکس بسیار گران است و طی مدت زمان استفاده فرسودگی و پارگی رخ می دهد. پس بهتر است در صورت بروز هر گونه مشکل کوچکی به تعمیر آن بپردازید. در ادامه به علائم خرابی گیربکس موتورسیکلت می پردازیم.
خرابی کلاچ
در صورت خرابی کلاچ مانند تاخیر در شتاب، مشکل در تعویض دنده یا صدای تق تق دادن در هنگام تعویض دنده ه این موضوع پی خواهیم برد که گیربکس دچار مشکل شده است و باید آن را تعمیر نمود. در ابتدا باید کابل های دسته کلاچ را تنطیم کرد و درصورت ادامه دار بودن مشکل راه های دیگر را امتحان نمود.
اهرم دنده خراب باشد.
در صورتی که اهرم دنده کار نکند و در اثر سایش بر روی جای قبلی خود باز نگردد باید اهرم تعویض دنده را برای آزاد نمودن روانکاری کرد. در صورت رفع نشدن مشکل اهرم تعویض دنده را کاملا باید تعویض نمود.
بلبرینگ فرسوده
شیفت های گیربکس موتورسیکلت توسط بلبرینگ آویزان خواهد شد. بلبرینگ ها دچار فرسودگی می شوند و یاتاقان فرسوده با صدایی که ایجاد می کند قابل تشخیص می باشد. اگر صدا با کلاچ درگیر و گیربکس در حالت خنثی شنیده می شود، یاتاقان های محور اصلی دچار فرسودگی شده اند. اگر با جدا کردن کلاچ صدا ایجاد شود، یاتاقان میل مقابل می باشد. تعویض بلبرینگ بسیار سخت است و نیازمند یک تکنسین ماهر می باشد تا آن را تعویض کند.
شیفت چنگال خم شده
همانطور که گفته شد شاخک های تعویض دنده جزئی از گیربکس موتورسیکلت می باشند. وقتی دنده به صورت درست تعویض نشود، شاخک ها خم می شود. از جمله علائم این خم شدگی از دنده خارج شدن گیربکس است.
برخورد دنده
وقتی به دلیل سایش زیاد بین دندانه های چرخ دنده فاصله زیاد ایجاد شود برخورد دنده رخ می دهد. وقتی کلاچ درگیر می شود و گشتاور به موتور وارد می شود، دنده ها به هم برخورد می کنند و صدای تق تق می دهند. در اثر بروز این مشکل گیربکس کلا باید تعویض شود.
سرویس گیربکس موتورسیکلت
سرویس کردن گیربکس کار اساسی و مهمی است. سرویس گیربکس موتورسیکلت شامل تعویض روغن می باشد. برای تعویض روغن در سطحی صاف موتور را نگه دارید و سپس شاخه ها را باز کرده و روغن را تخلیه نمایید. توجه داشته باشید تا در روغن براده یا تکه های فلزی وجود نداشته باشد. همچنین بررسی پلاگین تخلیه نیز امری مهم و اساسی می باشد.
مشکلات رایج گیربکس موتور
از جمله مشکلاتی که ممکن است رخ دهد عبارتند از:
- صداهای کوبنده
- تعویض سخت / مشکل
- از دنده بیرون پریدن
- مشکل در یافتن دنده خلاص
تفاوت بین اختلالات کلاچ و گیربکس توسط تعمیرکاران ماهر اتفاق می افتد و ممکن است علائم مشابهی داشته باشد که خود راکب نمی تواند آن را تشخیص دهد.
جمع بندی گیربکس موتورسیکلت
گیربکس ها قطعه ای هستند که گشتاور را به چرخ ها منتقل خواهد کرد و انواع مختلفی دارد که شامل گیربکس دستی، گیربکس نیمه اتومات و گیربکس تمام اتومات می باشد. در صورتی خرابی گیربکس موتورسیکلت بهتر است از تعمیرکار ماهر کمک بگیرید. البته موتورهای الان با کیفیت بالا ساخته می شوند و در مدت کم دچار فرسودگی و خرابی نخواهند شد.
